Arada Bir Silkele... Ya Altı Üstünden Daha İyiyse..

Narayama Türküsü diye bir film duymuş muydun? Sanırım bu ay aldığım bir dergiden dividi'si çıkmıştı.  Sanırım Milliyet Sanat dergisiydi. Daha önce adını hiç duymadığım bir film olduğu için konusunu bilmeden seyretmeye başladım. Ve inan ki  çarpıldım.  Sinema hiç fikrimizin olmadığı dünyaları  önümüze seriyor  ya müthiş bir sanat bence. Bak şimdi. Bu film çok eski  bir Japon efsanesi üzerine kurgulanmış. Bir dağ köyündeki yaşantıya uzanıyoruz. İnsanlar nasıl yoksullar anlatamam. İlkel mi ilkel, vahşi  mi vahşi bir yaşam. İnsanların  vaziyetini anlatabilmem kolay değil. Çok fakirler ya köyde şöyle bir gelenek var.  Kim 70 yaşına basarsa, sofrada yiyecek bir kişi eksilsin diye çocukları tarafından Narayama dağı'na götürülüyor ve orada ölüme terkediliyor.  Bu anlatılan inanılmaz geliyor değil mi? Çok ilginç.  O köyde bu durumu çocuklar da yaşlılar da kabullenmişler. Zaten film 69 yaşındaki evin büyükannesinin dağa çıkarılması sürecini anlatıyor. Şimdi biz buradan bakınca, hiç tartışılacak bir yanı olmayan, feci bir durum  gibi geliyor.  "Olur mu hiç böyle şey?" diyorsun. "Ne olursa olsun insan anne ya da babasını 70 yaşına geldi diye, dağın tepesinde açlığın ve soğuğun kucağına bırakabilir mi?" diye  bünye bu geleneği redediyor redetmesine ama diğer yandan da bir iç ses  bir an "eğer giderse geride kalan gençlerin yaşama şansı artacak" gibi sesleniyor. Bir an bile olsa feci bir vicdan med ceziri yaşatıyor. Film resmen bünyeyi rahatsız ediyor. Sonra böyle vahşi bir durumu  köydeki insanların kimi kabullenmek istemese de  uygulamak durumda kalıyorlar ya, bu kez  diyorsun ki "acaba bizim de böyle gelmiş böyle gidecek diye düşündüğümüz, sorgulamadan körü körüne yapageldiğimiz neler var?"

Bu filmi seyredince daha önce okuduğum ve bir vakitler Hayal Kahvem'e yazdığım, Parfümün Dansı adlı kitap aklıma geldi. Bu hikayede ise  bilinmez bir zamanda ve bilinmez bir yerde küçük bir site devletinin sarayındayız. Dikkat edelim bu kez yoksulluk falan yok. Zenginlik hat safhada. Zaten mekan dediğim gibi saray. Bu site devlette de aynı Japonya'nın yoksul köyü Narayama'da olana benzer bir gelenek var. Şöyle ki...  Bu devletin kralları yaşlanma belirtileri ortaya çıkar çıkmaz öldürülüyorlar. Kral yavaş yavaş yaşlanırsa ve ölmesi beklenirse ülke felakete sürüklenebilir diye düşünüyorlar. Ne yapıyorlar peki? Kralın yüzü kırışmaya ya da saç ve sakalında beyaz çıkmaya başlar başlamaz öldürülmesi gerekiyor ki yerine genç biri  kral olabilsin.  İnanılmaz geliyor bize tabii. Oysa o site devlette kral da dahil tüm halk bu geleneğe gönülden inanıyor. Hatta kralın ölüm töreni çok onurlu ve estetik bir tören olarak düzenleniyor. Kralın en gözde karısı zehirli yumurtayı kralın ağzına vermekle sorumlu oluyor. Ve kral zehirli yumurtayı yiyerek ölüyor. Hiç bir kralın yaşlanmasına ve ecelleriyle ölmelerine izin verilmiyor. İlginç bir kitaptı. Narayama Türküsü'nü seyredince, Parfümün Dansı'ndaki bu vaziyet aklıma geldi. Aynı durum işte. Kabullenen gelenekler. 

Eskiden şimdi bize garip gelen ne alışkanlıklarımız, geleneklerimiz vardı kim bilir? Peki,  bu denli  abartılı olmasa da içinde yaşadığımız şu hayatta  bize dayatılan ve   farkında olmadığımız, alışageldiğimiz neleri sorgulamadan kabulleniyoruz acaba? Kitapların ve filmlerin bünyeleri rahatsız etmesi iyidir diye düşünüyorum. Arada bünyeyi silkelemekte, hayatı sorgulamakta fayda yok mu  sence? Hatta kimi zaman öyle silkelemeli ve sorgulamalı ki altını üstüne getirmeli...  Şimdi bana "Filmden kitaba atladın tamam, bari daha fazla abatma!"  lütfen deme... Beylik laftır biliyorum ama, nereden biliyorsun, yaşadığın hayatın altı üstünden daha iyidir belki?